TASAVVUF [İng. Mysticisme]:
TASAVVUF [İng. Mysticisme]:
( Wörterbuch der Soziologie) :
İnsan aklının sınırlı kaldığı alanlarda kâinatın sırlarına ve özellikle Tanrı kavramına ferdin gerçeğe inanç yolu veya irade gücü ve ruhun terbiyesi ile uşlaşılabileceğini kabul eden dini görüştür.Tasavvuf, Batı kültüründeki mistisizmin Türk- İslâm kültüründeki karşılığıdır. Mistiklik dünyaya kapanma, uhreviliği esas almaktadır. Mistik sadece ve ehli, mutasavvıf ise, aynı zamanda ilme de taliptir. Tasavvuf mistisizme göre daha muhtevalıdır ve mistikliği de içine alır.Tasavvufda ferdî gayret önemlidir. Tasavvuf insana devamlı bir ruhî yücelme sağlar. Nefsin benciliğini gidermede insanın olgunlaşmasında önem taşır. Tasavvufda ızdırabın özel bir yeri yoktur.Kusaca Tasavvuf Hz. Muhammed'den itibaren devam eden bir terbiye ve öğretme faaliyetidir. İlmi ibadet olarak kabul eder. Tevhid anlayışına bağlıdır. (Bkz. Tevhid) (Kurtkan, A., 1985)TAVIRLAR [İng. Attitudes]: Cemiyetlerin gelişme, olgunlaşma ve çökme safhalarını ifade eder. İbn-i Haldun, devletin çöküşünü maddî ve manevî bir çok sebeplerin neticesi olarak göstermektedir.İbn-i Haldun tavırlar nazariyesi içinde beş tavrın varlığından bahsetmiştir. 1- Zafer Tavrı: Hakimiyet cemiyetin bütünü tarafından kabül görmüştür. Cemiyetde ahlâkî bir bozulma sözkonusu değildir. 2- Diktatörlük (mutlakiyet) Davrı: diktatörlük idaresi kurulmuş, cemiyet içinde yöneten ve yönetilenler ayrılmıştır. 3- Refah Tavrı: Cemiyet mimarlık ve güzel sanatlardan en üst seviyededir. 4- Barış tavrı: Devletin çöküşü başlamıştır. İsyan eden gruplarla barış halinde yaşama sözkonusudur. 5- İsraf Tavrı: Devletin çökmesi kaçınılmaz bir sonuç olarak ortaya çıkar. (Bkz. İbn-i Haldun,)